*Πίνακας: «Gentle Spring» 1865.
του Anthony Frederick Augustus Sandys (1829-1904)
“The trees are coming into leaf / Like something almost being said; / The recent buds relax and spread, / Their greenness is a kind of grief.”
(Philip Larkin, 1922-1985, Άγγλος ποιητής)
Τα δέντρα στα φύλλα τους ξαναβγαίνουν χώρια
Όπως κάτι που έχει σχεδόν ειπωθεί
Οι νέοι ανθοί χαλαρά έχουν απλωθεί
Το πράσινο τους είναι κάποια στεναχώρια.
(Απόδοση δική μου.)
Με ποίημα της Έμιλυ Ντίκινσον, που έγραψε από κάτι για τα πάντα στην ανθρώπινη ύπαρξη,
και σε απόδοση στα ελληνικά δική μου.
-πάντα με κάποιο ρίσκο, όταν είναι να αποδώσεις τον ιδιοφυή λόγο της.
[*Ο πίνακας είναι του Charles Daniel Ward, Βρετανού, (1872-1935) : «The Progress of Spring», 1905, μουσείο Dahesh, Νέα Υόρκη.]
A LITTLE madness in the Spring
Is wholesome even for the King,
But God be with the Clown,
Who ponders this tremendous scene—
This whole experiment of green,
As if it were his own!
Την ‘Ανοιξη η τρέλα ολίγον
είναι ακόμα και για τον βασιλιά επείγον,
Μα ο Θεός με τον Κλόουν να σταθεί
Που το τεράστιο ετούτο ζυγιάζει σκηνικό-
Αυτό όλο το πράσινο το πειραματικό,
Και που όλο δικό του ότι είναι το νοεί!
—της Ειρήνης Βεργοπούλου—
Πενήντα και βάλε χρόνια μετά την αυτοκτονία της, στην εξαιρετικά νεαρή ηλικία των 31 ετών, η ποίηση, τα γραπτά, η ζωή αυτή καθ’ εαυτή της ιδιοφυούς αμερικανίδας ποιήτριας Σύλβια Πλαθ (1932-1963) συνεχίζει να συναρπάζει, να γοητεύει, να δημιουργεί απορίες αλλά και να αποκωδικοποιείται από τους ερευνητές της σύγχρονης λογοτεχνίας. Οι δεκαετίες που περνούν καθιστούν το έργο της όλο και πιο έγκυρο, και πιο αναγνωρισμένο, ως αναπόσπαστο κομμάτι της εξέλιξης της αγγλόφωνης γραφής στον 20ό αιώνα, και σαφώς ανθεκτικό στο πέρασμα των ετών. Η Πλαθ έγραφε –με έναν τρόπο που και σήμερα είναι αξιανάγνωστος και σύγχρονος– για να εκφράσει και να καταπολεμήσει τους προσωπικούς της δαίμονες, καταθέτοντας, επιπλέον, με τρυφερότητα την καθημερινότητά της, με μια ευρηματικότητα που καταδείκνυε ένα ρωμαλέο πρωτογενές ταλέντο. Ποτέ δεν θα μάθουμε πόσα ακόμα…
Δείτε την αρχική δημοσίευση 532 επιπλέον λέξεις
—της Ειρήνης Βεργοπούλου—
Η 30χρονη Μαρί Καταγιάμα προφανώς δεν είναι ο τύπος που το βάζει εύκολα κάτω. Γεννημένη το 1987 στην πόλη Σαϊτάμα της Ιαπωνίας, προσβλήθηκε σε παιδική ηλικία από μια σπάνια ασθένεια και, για να σωθεί, έπρεπε να της κοπούν και τα δυο πόδια στα άκρα τους. Από αυτό το «κομμένο» όμως σώμα αυτή από νωρίς κιόλας δημιούργησε ένα διαρκώς μεταλλασσόμενο έργο τέχνης. Άρχισε, κορίτσι ακόμα, να ζωγραφίζει τα προσθετικά της μέλη και να τραβά τις πρώτες φωτογραφίες της με την ίδια σαν υποκείμενο και θέμα. Μεγαλώνοντας, συνέχισε με το να μεταμορφώνει και να μετασχηματίζει τον εαυτό της, με τη βοήθεια περίεργων στολών που της αρέσει να ράβει, σε απομιμήσεις γνωστών κλασικών πινάκων ή θεατρικών ρόλων, ενώ παράλληλα έχει τελειώσει την σχολή Καλών Τεχνών του πανεπιστημίου του Τόκιο. Οι φωτογραφίες της, με θέμα την…
Δείτε την αρχική δημοσίευση 27 επιπλέον λέξεις
—της Ειρήνης Βεργοπούλου—
Ένας από τους πίνακες στην ιστορία της τέχνης που θεωρούνται αριστουργήματα, που έχουν καταφέρει να καταστούν εικόνες του παγκόσμιου συλλογικού συνειδητού, που έχουν κερδίσει και διατηρήσει το θαυμασμό του κοινού και που είναι τόσο διεθνώς αναγνωρίσιμοι ώστε άπειρες αναπαραστάσεις τους αλλά και σατιρικές παρωδίες τους να έχουν φτιαχτεί, είναι ο σπαραχτικός «Θάνατος του Μαρά» [«La Mort de Marat / Marat Assassiné», 1793] του Jacques-Louis David (1748-1825). Η πλοκή της πραγματικής ιστορίας πίσω από τον πίνακα είναι τόσο συγκλονιστική και δραματική, όσο και η ίδια η τεχνική τελειότητά του.
Ο «Θάνατος του Μαρά» του Jacques-Louis David, Βασιλικό Μουσείο Τεχνών, Βέλγιο.
Η ζωή του Μαρά —γιατρού, φιλόσοφου και δημοσιογράφου που έδρασε στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης και αναλώθηκε μέσα στο πάθος, ίσως και την παράνοια, της τεράστιας εκείνης αλλαγής του κόσμου— και ο θάνατός του στις 13 Ιουλίου…
Δείτε την αρχική δημοσίευση 1.489 επιπλέον λέξεις
Σήμερα γιορτάζουν οι Γιώργηδες και οι Γεωργίες, να τους χαιρόμαστε.
Ο Γεώργιος ήταν στρατιώτης στη φρουρά του Διοκλητιανού και θανατώθηκε αφού βασανίστηκε, το 303. Η λατρεία του ξεκίνησε στα μέρη του Λιβάνου και της Παλαιστίνης πολύ γρήγορα, και διαδόθηκε σε όλη την Ευρώπη στους επόμενους αιώνες. Πολύ ενδιαφέρον εγείρει η δημιουργία του θρύλου για τη σφαγή του δράκοντα, ένας θρύλος που ανάγεται σε πολύ παλιότερες παγανιστικές εποχές με παρόμοιους μύθους, και που τον διέδωσαν στην Δυτική Ευρώπη οι Σταυροφόροι, επιστρέφοντας από τις μάχες στις πατρίδες τους, διασχίζοντας την Καππαδοκία και άλλους τόπους της Μέσης Ανατολής.
Τελικά, από τον ύστερο Μεσαίωνα και έπειτα, ο Γεώργιος εξελίχθηκε σταδιακά σε αγαπημένο άγιο των βορειοευρωπαϊκών χωρών, και κυρίως της Αγγλίας που τον ανήγαγε σε προστάτη της, ‘Αγγλοποιώντας’ τον. Στη ζωγραφική έχει αποτυπωθεί η μορφή του και η νίκη επί του δράκοντα πολλάκις, και επιλέγω εδώ μερικές από τις ενδιαφέρουσες αναπαραστάσεις που ανακάλυψα.
Η πανέμορφη εικόνα του ‘Αγγελου Ακοτάντου (1400-1457),
από το Μουσείο Μπενάκη.
Πολλές φορές αποτυπωμένος στη Ρωσική αγιογραφία επίσης, σχεδόν πάντα σε συνάρτηση με το θρύλο της σφαγής του δράκοντα:
Αυστηρός πάντα, ως στρατιώτης, εδώ σε αγιογραφία του 12ου αιώνα, από το μουσείο της Βέροιας:
«St. George and the Dragon» by P. Ucello (1395-1475),
the National Gallery, London:
Παρακάτω, του Hans von Aachen, 16ος αιώνας.
Edward Burne-Jones – St. George and the Dragon, 1868
Τοιχογραφία από το Κάστρο Neuschwanstein στη Βαυαρία.
August von Heckel, 1882:
Υ.Γ. , λίγες μέρες ύστερα :
Δανεισμένο από το andro.gr , ύστερα από αλίευση στο Google+ της Νατάσσας Συλλιγνάκη,
μια υπέροχη αγιογραφία του Χρίστου Λιόνδα, συνοδευόμενη από καταπληκτικό ποίημα του Γιάννη Κοντού.
Γιάννης Κοντός
«Μιλάει ο δράκος στον Άγιο Γεώργιο»
Όλες οι αγιογραφίες δείχνουν ότι θα με σκοτώσεις. Είναι απόγευμα, τα λέπια μου λάμπουν. Τρώω μόνο χορτάρι του φεγγαριού. Αίμα δεν είδα ποτέ. Ζεσταίνω τα αυγά της πολιτείας, βλέπουν οι κάτοικοι μερικούς εφιάλτες. Αυτά είναι όλα που κάνω – τα άλλα είναι ψέματα –. Όσο για την κοπέλα και τα νερά που έχω φυλακισμένα, δες και μόνος σου: εδώ είναι κήπος με κοντές μηλιές και φράουλες που δε δοκίμασα. Τώρα μόνοι και αντικριστά. Είναι Παρασκευή, οι πορσελάνες των προσώπων μας νυχτώνουν απότομα. Βλέπω τη σκέψη σου αγκάθι στον ουρανό. Βλέπω ακόμα τη μαύρη μπέρτα σου να ανοίγει και να με σκεπάζει, όπως σηκώνεις το χέρι με το κοντάρι. Αν ήτανε διαφορετικά τα πράγματα, μπορεί να ήμουνα σκύλος στην αυλή σου. Στις ζωγραφιές έχω φτερά με πράσινες μεμβράνες. Δεν πέταξα ποτέ. Σέρνομαι με πρησμένη την κοιλιά στο χώμα μετατοπίζοντας τη θάλασσα προς το βουνό. Εκείνη τη στιγμή έσπασε στο τζάμι της φωνής σου μπήγοντας το κοντάρι στα πλεμόνια μου, φτάνοντας μέχρι την καρδιά. Πηχτό αίμα τινάχτηκε, έβαψε τα ασημένια παπούτσια των αγγέλων που στέκονταν πίσω από σένα σε δυο σειρές και γέλαγαν. Έβγαλα το τελευταίο σφύριγμα – σύρμα νίκελ του τρόμου –. Ωρίμασαν τα μήλα του κήπου και έπεσαν στα πόδια σου. Σήκωσες τα μάτια στον ουρανό και έγινες άγιος. Τα νύχια μου γαντζωμένα στο χώμα αναδίδουν μουσική και μύρο. Έκλεισα τα μάτια και είδα.
(Από τη συλλογή «Ανωνύμου μοναχού», εκδ. Κέδρος, 1985)
Πηγή : Andro.gr [ http://www.andro.gr/empneusi/st-george-dragon/ ]
* πίνακας : του Ρώσου Βλαντιμίρ Λιουμπάροφ. ( γεν. 1944)
—της Ειρήνης Βεργοπούλου—
Στις χαλαρές περιηγήσεις μου στο διαδικτυακό σύμπαν της σημερινής τέχνης και φωτογραφίας, έπεσα πάνω στον Ολλανδό φωτογράφο Hendrik Kerstens (γεν.1956). Ή μάλλον, πάνω στην κόρη του Paula· και στάθηκα σε αυτήν, επειδή η φυσιογνωμία της μου έβγαζε κάτι τόσο έντονα «Βερμεερικό». Μόνο που η μικρή αυτή Ολλανδέζα «ντύνει» το κεφάλι της όχι με μεταξένια μαντήλια, αλλά με μπανάλ αντικείμενα της καθημερινής ζωής, προκαλώντας κάτι σαν οπτικό αλλόκοτο αναχρονισμό και ξάφνιασμα στον θεατή, ενώ τον κοιτά με πελώρια καταγάλανα μάτια.
Η ιδέα ήρθε σταδιακά στον Kerstens, καθώς συνήθιζε να απαθανατίζει την τότε μικρούλα κόρη του στις διάφορες φάσεις της ζωής της, από το 1995 και έπειτα, παρατηρώντας αίφνης πόσο αυτή του θύμιζε πρόσωπα από τους αριστουργηματικούς πίνακες των Φλαμανδών ζωγράφων του 17ου αιώνα. Η ιδέα του ήταν να της στολίσει το κεφάλι και τον αυχένα με συνήθη χρηστικά αντικείμενα της σύγχρονής μας πραγματικότητας…
Δείτε την αρχική δημοσίευση 46 επιπλέον λέξεις
—της Ειρήνης Βεργοπούλου—
Κάποτε ένας κριτικός έγραψε ότι οι πίνακές μου
δεν έχουν αρχή, μέση και τέλος.
Δεν το είπε για κοπλιμέντο, αλλά ήταν.
Αμφισβητούμενος, ιδιοφυής, βασανισμένος. Από τους διασημότερους ζωγράφους του 20ού αιώνα, με μεγάλη επιρροή στους μεταγενέστερούς του. Η δουλειά του έχει εκτιμηθεί από φυσικούς, μαθηματικούς και ψυχιάτρους, εκτός από τους κριτικούς τέχνης ούτως ή άλλως. Τεχνική του, η οποία έχει συγκριθεί με τα fractals, και η οποία επίσης θεωρείται ότι αποτυπώνει τα κατά Carl Jung πρότυπα της ανθρώπινης ψυχής, ήταν να αφήνει τα χρώματα να πέφτουν πάνω στους τεράστιους καμβάδες και να φτιάχνει τα —φαινομενικά ασυνάρτητα— σχήματα με τα χέρια του, χωρίς παλέτα και πινέλα.
Προκάλεσε, έτσι, τη δυτική τέχνη, που βασιζόταν στα εργαλεία, αλλά προκάλεσε και κάποιους ομότεχνους και κριτικούς, που θεωρούσαν την τεχνοτροπία του «σκέτη βλακεία». Ήταν ένα σοκ για τον κόσμο των τεχνών…
Δείτε την αρχική δημοσίευση 393 επιπλέον λέξεις
—της Ειρήνης Βεργοπούλου—
«Ξεφυλλίζοντας» την ιστοσελίδα του MET της Νέας Υόρκης, πέσαμε πάνω στη δουλειά του πολύ νέου Νοτιοκορεάτη καλλιτέχνη Young-Deok Seo (γεν. 1983).
Ο ασιάτης δημιουργός κατασκευάζει κεφάλια —μορφές ανθρώπινες, εκφραστικές— τεράστια σε μέγεθος, και όλα είναι φτιαγμένα από τους μικροσκοπικούς συνδέσμους από τους οποίους αποτελούνται οι αλυσίδες ποδηλάτου. Παρόλο που είναι ψυχρό και άκαμπτο το αρχικό υλικό, διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του μουσείου, τα πρόσωπα αυτά παρουσιάζουν εκπληκτικά ρεαλιστικά χαρακτηριστικά και έντονα συναισθήματα, έτσι όπως τα έχει συνθέσει ο καλλιτέχνης.
Ο Young αποκαλεί τη σειρά των μορφών του “Meditation” και, όπως διαβάζουμε στην προσωπική ιστοσελίδα του, πιστεύει ότι η δουλειά του «είναι μια έκφραση της ανήσυχης ζωής των ανθρώπων, στην εποχή του πολιτισμού υψηλής τεχνολογίας».
* πίνακας : του Ινδού
M.F. Husain (1915-2011)
Δεν κατάλαβες κυρία μου.
Οι ζωές σου τώρα διαστέλλονται, μετά τα Βατερλώ.
Και οι εκκρεμότητες σού εφορμούν
σαν ιππικό αλαλιασμένο,
ενώ εσύ με τις μπότες σου ακόμα χωμένη στη λάσπη.
‘Ο αποκεφαλισμός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή’, του Μικελάντζελο Μερίτζι ντα Καραβάτζιο (1571-1610).
Το μεγαλύτερο αριστούργημα του Καραβάτζιο, και ένας από τους πιο σημαντικούς πίνακες στην Ιστορία της Τέχνης.
‘Εχει διαστάσεις 3 επί 5 μέτρα, και οι φιγούρες είναι σε φυσικό μέγεθος.
Ζωγραφίστηκε στη Μάλτα, και ήταν παραγγελία των Ιπποτών της Μάλτας -στο σώμα των οποίων για λίγο ανήκε ο καλλιτέχνης- για το ιερό του καθεδρικού του Αγίου Ιωάννη, όπου και ακόμα βρίσκεται. Είναι το μόνο έργο του Καραβάτζιο, όπου ο ίδιος έχει βάλει επάνω την υπογραφή του, και η οποία είναι πάνω στη γραμμή του αίματος από το λαιμό. Αν και δεν φαίνεται πολύ καθαρά, ίσως γράφει f. Michelang.o, όπου το f υποδηλώνει την αδελφότητα, ή, κατά μιαν άλλη ερμηνεία, λέει ‘Εγώ ο Καραβάτζιο το έκανα’, σαν εξομολόγηση για το έγκλημα που διέπραξε το 1606, σκοτώνοντας τον Ρανούτσιο Τομασσόνι.
Το θέμα με τη Σαλώμη που κρατά το κεφάλι του Ιωάννη υπάρχει σε πολλούς πίνακες από την Αναγέννηση και μετά, από σπουδαίους δημιουργούς.
‘Ενα σύντομο δικό μου απάνθισμα:
Λούκας Κράναχ, ο Πρεσβύτερος, περίπου 1530.
Antonio da Solario, περίπου 1510
Bernandino Luini, περίπου 1500
Carlo Dolci, 1680.
Jeanne Benner, 1899
* οι πληροφορίες για τον πίνακα του Καραβάτζιο είναι από τη wiki.
“the Cambridge ladies who live in furnished souls / are unbeautiful and have comfortable minds”
Απόσπασμα από ένα από τα πρώτα ποιήματα του e.e.cummings, γραμμένο για την πόλη Cambridge της Μασαχουσέτης, όπου βρίσκεται και το Χάρβαρντ, και όπου ο ίδιος μεγάλωσε, αλλά απεχθανόταν. Το αλίευσα μέσα σε ένα άρθρο που διάβασα στο διδίκτυο για τη βιογραφία του, ‘E.E. Cummings, A Life’ της Susan Cheever.
* πίνακας : Rachel in fur, 1991, του σύγχρονου Αμερικανού John Currin, γεν.1962.
[ * λίγο πριν τελειώσουν οι μέρες αργίας των σχολείων, που είναι ‘των Χριστουγέννων’ ]
“For it is good to be children sometimes, and never better than at Christmas, when its mighty Founder was a child Himself.”
(‘Γιατί είναι ωραίο να είσαι παιδί μερικές φορές, και ποτέ καλύτερα από ότι στα Χριστούγεννα, όταν ο Δημιουργός ήταν και ο ίδιος παιδί’)
― Charles Dickens, A Christmas Carol
* πίνακας : The Skating Minister ( ο ιερέας που κάνει πατινάζ), 1795.
του Henry Raeburn (1756-1823)
Μπερδέματα, μπερδέματα, αγαπητή μου,
Και όλο εσένα σου λαχαίνει να αποδεσμεύεις,
τους κόμπους,
από των άλλων τις βιασύνες, τις φιλοδοξίες, τις απρονοησίες.
(Εμ, γιατί σου δώκανε, εκεί στην Κρήτη,
τόσα φίδια υποτελή, να τά χεις βελονάκια;)
Θεά των αργαλιών σε αναγορεύσανε.
Επίσης, σύζυγο πότη Θεού.
Ασε που σε (μ)πλέξανε να γίνεις πολύτεκνη μάνα αγοριών,
που είχαν ονόματα περίτεχνα,σαν υφαντά.
Μπας και λησμονήσεις δηλαδή, εκείνου του πρίγκηπα αγαπητικού (θυμάσαι;)
τη θρασιά αδιαφορία.
Μα δεν τελειώνει ποτέ η προχειρότητα του κόσμου,
και η αγάπη του για τα δραματικά :
Την νύστα σου, που ο άλλος αφορμή για φευγιό τη βρήκε,
κάποιοι σπουδαίοι,για επιθανάτια αγωνία την επήραν.
Και στου Πάπα τα μέρη σε ξαπλώσανε
ως Κλεοπάτρα.
Αλλά και αυτό, τσάτρα πάτρα.
‘Αντε πάλι, φτιάχνε μίτους,
με σκοπό
τους χαζούς ή και πονηρούς, προς τα φώτα να βγάλεις.
Σάμπως και θέλουν, όμως τούτοι, όντως να σωθούν;
*εικόνα : το ελληνιστικό άγαλμα του 2ου αιώνα π.Χ., που απεικόνιζε την Αριάδνη, αλλά επί πολλούς αιώνες τη θεωρούσαν Κλεοπάτρα.
Από το 1512 ήταν στη συλλογή του Βατικανού, αλλά μόλις τον 19ο αιώνα ταυτοποιήθηκε.
*Πίνακας : Portrait of Charles Crowle by Pompeo Batoni, 1762 (Louvre):
as «Cleopatra» the Ariadne often figured in Batoni’s portraits of Grand Tourists.
Πατήστε με κυρία μου, με τα πασουμάκια σας τα οργασμικά.
Εκείνα τα μπιρμπιλωτά, για τους αδέξιους υπηκόους,
που δένουνε και εμένα κόμπο.
*εικόνα : Nicholas Hilliard : Detail from Portrait of Elizabeth I of England, 1599.
Δεν είναι όλοι οι Δούρειοι ‘Ιπποι το ίδιο σικάτοι.
Και το χειρότερο :
εσύ αλώνεσαι,
ενώ εκείνοι είναι συχνά τζούφιοι.
* φωτό : επεξεργασμένη φωτογραφία του σύγχρονου Πολωνού καλλιτέχνη
Dariusz Klimczak.
Για μια στιγμή.
Κλειστή βεντάλια είναι εκείνο που κρατάς;
Διότι μου φάνηκε για λίγο εμένα
πως είναι μακρύ, πλεκτό στιλέτο,
και μάλιστα, πολύ καλά ακονισμένο.
*Juan Pantoja de la Cruz (1553-1608) – Infantin Isabella Clara Eugenia von Spanien, Alte Pinakotek, Μόναχο.
Μου αρέσουν οι σπασμένοι, ορατά κερματισμένοι άνθρωποι.
Δεν τους μπορώ τους αράγιστους, τους ατεμάχιστους.
Μόνο μέσα στα θραύσματα μπορώ εγώ
να αναγνώσω την αλφαβήτα.
* φωτό : του David LaChapelle.
Ειρήνη Βεργοπούλου 